afb. Tony Zeeuwe, september 2004
Oude Engelenseweg / Veemarktkade, tegen de hekken van de Brabanthallenafmetingen: (over een lengte van) ca 55 meter; (hoogste punt) 185 cmmateriaal: plaatstaal datering: 1982 vervaardigd door: Marjan Barnier Naturalistische silhouetfiguren van vee, gevormd door repen staal in spiegelbeeld bevestigd tegen beide zijden van het hekwerk. Een lange rij van koeien, varkens, schapen, geiten, bokken en paarden, oplopend in grote. Twee groepjes paarden vormen twee keer een hoogtepunt van 185 cm. Ter gelegenheid van het vijftig-jarig bestaan van de veemarkt in de Brabanthallen werd in 1981 een wedstrijd uitgeschreven en dit was het bekroonde ontwerp. | 95 |
Sinds maart 1982 siert metalen vee de hekken van de Oude Engelenseweg-Veemarktkade. Ter gelegenheid van het 50-jarig bestaan van de Veemarkt/Brabanthallen in 1981 was er een wedstrijd uitgeschreven, die als resultaat had, dat het bekroonde ontwerp van Marianne Bonnier uit Eindhoven werd uitgevoerd. In 1981 bestond de overdekte veemarkt 50 jaar, de handel in vee in 's-Hertogenbosch is echter veel ouder. Al sinds het ontstaan van de stad is er vee verhandeld; in eerste instantie voor directe consumptie. In 1445 blijkt er een veemarkt te bestaan die echt dagen duurde. Ook waren er twee paardenmarkten, later uitgebreid tot drie. Eén van de paardenmarkten viel samen met de vrije jaarmarkt van Sint Jan, waarschijnlijk de oudste van deze drie. In juli 1540 verleende Karel V als hertog van Brabant de stad het recht een vrije jaarmarkt te houden voor magere beesten (letterlijk op te vatten: het vee komt mager de winter uit) in het voorjaar en wel in de Goede Week.
De Brabantse stad Lier had van oudsher het stapelrecht van vee. Doordat deze stad in 1579 de Unie van Utrecht ondertekende, lukte het de stad 's-Hertogenbosch in 1585 na herhaald verzoek het recht om een stapelmarkt van ossen en ander hoornvee, alsmede een vrije weekmarkt voor deze dieren te houden, van de hertog van Parma te verkrijgen. Dit recht werd door Philips II op 7 maart 1587 definitief bekrachtigd. Toch gaat de veemarkt tengevolge van de 80-jarige oorlog sterk achteruit, zeker na 1629, ondanks herhaalde pogingen de veemarkten nieuw leven in te blazen.
In de eerste helft van de negentiende eeuw is er zelfs geen sprake meer van speciale veemarkten. Pas in de loop van deze negentiende eeuw komt er een opleving. Met ingang van 1851 werden er vijf speciale jaarmarkten voor de handel in paarden en hoornvee ingesteld. In 1872 heeft het aantal veemarkten zich uitgebreid tot veertien. Hiernaast werd tijdens de wintermaanden ook iedere maandag varkensmarkten gehouden. In 1882 werd besloten tot het houden van een veemarkt op iedere eerste en derde woensdag van de maand. De bloei van de Bossche veemarkt was ingezet: in 1892 wordt de markt wekelijks gehouden.
De veemarkt blijft groeien; was in 1884 reeds de hele kanaaldijk langs de Zuid-Willemsvaart tot aan de Schilderstraat afgesloten, in 1904 werd besloten de veemarkt te houden op 'het Park', het huidige Kardinaal van Rossumplein. De paardenmarkt werd in de Van Berckelstraat gehouden. Dit terrein was al spoedig te klein en men moest de aangrenzende straten er bij betrekken.
Aangezien de toevoer bleef groeien, begon men al in 1916 plannen te ontwikkelen voor een nieuw veemarktterrein. Langzaam brak het inzicht door, dat dit terrein buiten de binnenstad gevonden zou moeten worden, hetgeen op hevig verzet van de middenstand stuitte. Na een studiereis naar het Duitse Leer - hetgeen ons een prachtige spotprent van Herman Moerkerk opleverde - werd op 23 mei 1929 door de gemeenteraad besloten tot de bouw van een modern ingerichte overdekte veemarkt. Op 20 mei 1931 werden de nieuwe hallen in gebruik genomen, en opnieuw was er een prent van Moerkerk.
Bezette 's-Hertogenbosch in 1932 nog de tiende plaats, in 1955 was zij uitgegroeid tot de grootste veemarkt van Nederland en werd het weer te klein. Voor de uitbreiding moest de Dieze verlegd worden. Op 16 september 1966 kon het nieuwe complex geopend worden en werd daarmee de belangrijkste, overdekte veemarkt in West-Europa. Behalve voor de handel in vee wordt het complex ook voor tal van andere belangrijke evenementen gebruikt.
|
1983 |
Henny MolhuysenOe gotte kčk daor : VeeBrabants Dagblad donderdag 1 december 1983 (foto) |
|
2007 |
ErwtenmanKoeien naar Autotron. Stalen dieren passen niet meer bij imago BrabanthallenBrabants Dagblad vrijdag 13 april 2007 (foto) |
|
2007 |
ErwtenmanMaakster metalen vee gevondenBrabants Dagblad donderdag 26 april 2007 (foto) |